NGỌT NGÀO CỎ NỘI HƯƠNG ĐỒNG - Lý thị Minh Châu (Lượt xem: 761)

  (Nguyên bản của tác giả)

Cữ này còn hạn, cái nóng như muốn bốc hơi sạch sành sanh các kiểu sông hồ. Bọn cá rô mề cũng bắt đầu đói dữ, chỉ chực mưa về là tí tửng xuôi dòng. Con nước rặc trơ đáy nơi đầu nguồn, phù sinh cũng trở thành khan hiếm, cá lớn rình rập cá bé. Oai nhất là lão chim trắng lúc nào cũng trực chiến như chờ ai đó. Chẳng có gì để cho cái bụng tác oai tác quái, phùng mang trợn mắt cũng chỉ hao hơi, tốn sức. lão đành ốm như chiếc lá, loại lá không còn sức sống của đại ngàn nhưng bọn lòng tong, rô, diếc…cũng sợ ra phếch, càng đói càng dài ngòng ra.

Nước về, cá về. Cá mừng nước chạy lăn tăn khắp mặt đồng chỉ còn chân rạ. Đó cũng là lúc chúng tôi đặt lọp, đặt lờ, giăng lưới, thả chà.

Người quê, ai mà chẳng biết con cá rô mề, đó là nguyên liệu để chế biến thành những câu ca dao, tục ngữ rất hay : Cá rô ẩn bóng chân trâu, một trăm quân tử tới câu không màng. Cá rô ăn móng đường cày, chuyện khôn chuyện dại xin bày cho em. Hay : Cá rô ăn móng trong lùm, biết ai nhân ngãi chỉ giùm cho em… Là những món ăn dân dã nhưng biết nêm nếm thì cũng thành cao lương mỹ vị. Ngoài món chiên xù, kho tộ, món canh cá rô mề nấu với bông so đũa ngon ít ai ngờ.

Mùa bông so đũa nở cũng là mùa rô mề lên màu, mập ú, bóng lưỡng. Một sự kết hợp thật hoàn hảo của thiên nhiên hào phóng ban tặng cho cư dân miệt đồng. Bông so đũa hái lúc sáng sớm, bỏ cuống và nhuỵ, rửa sạch rồi nấu gì ăn cũng ngon nhưng ngon nhất có lẽ là canh chua với cá đồng. Với hương thơm của các loại gia vị, các loại rau mùi, vị chua của me cùng với vị nhân nhẩn của bông so đũa hoà quyện với cái béo ngọt của cá, của đĩa nước mắm thật cay thì bao nhiêu mồ hôi độc hại trong người cũng phải cắp nón ra đi.

Thưởng thức món ăn này đâu chỉ có vị giác, khứu giác mà còn có cả thính giác, cảm giác nữa cơ đấy. Bông so đũa mà không giòn, không nổ lốp đốp khi nhai thì một là nấu chín quá, hai là không còn tươi.

Cá rô mề mùa nước lên đen bóng mập ú, thịt trắng ngần béo ngậy. Lựa những con to nhất mua về rửa sạch nhớt bằng tro bếp, mổ bụng bỏ ruột bỏ bao tử chỉ để lại mỡ. Nấu nước cho sôi thả cá vào. Cá chưa chết hẳn gặp nước sôi giẫy đành đạch, co quắp lại, mắt trắng dã. Nêm tí muối, tí bột ngọt, ít mắm ngon cùng vài trái ớt chỉ thiên. Để lâu lâu một chút cho cá chín bởi loại cá này già bà cố. Xào hành tỏi băm nhuyễn cùng với khóm, cà chua rồi đổ vào nồi cá cùng với nước me, nêm nếm lại cho thật vừa ăn. Bông so đũa xếp vào tô cùng với ít đầu hành, rau mùi, múc canh đổ lên. Còn cá thì gắp ra đĩa.  

Đến đây thì bạn biết phải làm gì rồi, nếu nhà chỉ toàn đàn bà con nít thì xúm xít bên mâm cơm thỏa thích đánh chén. Món này ăn với bún cũng ngon nhưng phải có thêm chén mắm ớt cay xé màng tang mới khoái. Còn nam nhi chí khí thì chẳng lẽ như kỳ vô phong, cũng phải dăm ly cuốc lủi cho mặt mũi rạng rỡ anh hào.

Phụ nữ quê tôi gọi món này là canh “ tiến vua ” bởi ăn xong thì tha hồ vua quậy, chẳng cho ai ngủ ngon giấc bao giờ. Nước canh này ngọt hết biết, cứ như là bồ đào tiên tửu nên người thưởng thức nó cũng phải có phong thái riêng. Cái phong thái dù nho nhã cấp mấy nhưng ăn không đúng cách thì cũng chẳng tân kỳ ý vị gì.

Trước hết phải từ tốn gắp ít bông so đũa bỏ vào chén mình, chan chút xíu nước. Ăn thong thả để cho cái hương đồng gió nội thấm vào cổ họng mát rượi. Chắp chắp lưỡi để nghe cái vị ngọt có hậu dữ lắm đang lan tỏa khắp ruột gan. Tiếp đến là đưa cay bằng hớp rượu cuốc lủi để cho âm dương trời đất giao hòa. Lắng nghe cái sướng chạy rần khắp thân thể. Gắp một đũa cá chấm nước mắm rồi cho vào miệng nhai ngấu nghiến với miếng ớt chỉ thiên để biết thế gian này còn có cái vị  béo ngọt rất chi là đáng yêu mà đâu phải giàu sang mới có. Thêm một gắp bông so đũa nữa là đủ một chu kỳ thưởng thức. Sở dĩ phải thưởng thức tuần tự như vậy vì cá đang nhai ngồm ngoàm mà tớp rượu vào thì tiếc cho cái mùi vị của nó lắm mà lại chẳng nho nhã tí nào. Cứ rỉ rả mà ăn, mà uống cho tới khi chẳng còn tí gì trên bát, trên mâm mà không ngán mới là lạ, mới đạt tới thượng thừa sảng khoái.

Mùa mưa lại về những món ăn dân dã đang chờ đợi những bữa cơm quê đạm bạc nhưng ngon hết biết mà lại no lòng, giờ biết tìm đâu. Hình ảnh con cá, con tôm vui đùa bên chân lúa chỉ còn trong hoài niệm, trong ký ức của tuổi thơ tôi mà có lẽ suốt đời tôi chẳng thể nào quên.

                                                                      L.T.M.C

LÝ THỊ MINH CHÂU

1.C5 – Nguyễn Trung Trực –  Phường 4

TP. Đà Lạt – Lâm Đồng