Kỹ thuật trồng Dưa Hấu dưới chân ruộng (Lượt xem: 1304)

Những năm gần đây, ở những vùng tiếp giáp các cửa sông đổ ra biển như huyện Trần Đề, Long Phú hay ngay cả vùng cách cửa sông vài chục km như một số khu vực ở huyện Mỹ Xuyên, Châu Thành và thành phố Sóc Trăng đều bị thiếu nguồn nước ngọt cho trồng trọt vào mùa khô, nhất là canh tác Lúa. Theo đó, Ngành nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng và các địa phương đã chủ động quy hoạch lại vùng sản xuất, đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng thủy lợi để trữ ngọt, ngăn mặn và thúc đẩy việc áp dụng các giải pháp phi công trình như chuyển đổi cơ cấu canh tác cho phù hợp thích ứng với biến đổi khí hậu, khuyến cáo nông dân chuyển đổi từ 3 vụ Lúa rủi ro sang sản xuất 2 vụ Lúa ăn chắc.

Nông dân biết tận dụng những cánh đồng không canh tác Lúa vụ 3 để trồng màu. Mùa khô năm nay, nông dân trong tỉnh đã trồng cây màu dưới chân ruộng đạt khoảng 500 ha, chủ yếu là Dưa Hấu chiếm trên 50% diện tích, vì là cây trồng ngắn ngày, ít sử dụng nước tưới so với cây Lúa nên Dưa Hấu thích hợp để trồng vào mùa khô.

Sau khi thu hoạch lúa, bà con chỉ cần đào rãnh bao quanh trên mặt ruộng để dẫn nước tưới và trồng trực tiếp trên bề mặt ruộng mà không cần lên liếp hay luống nên tiết giảm được chi phí sản xuất. Tận dụng rơm rạ sau vụ Lúa để phủ gốc giữ ấm cho Dưa nên giảm được sự bốc hơi nước, tiết kiệm được nguồn nước cấp cho cây trồng trong điều kiện khan hiếm nước do mặn xâm nhập. Trung bình mỗi công trồng Dưa Hấu đạt khoảng 4 tấn trái, Dưa loại nhất (từ 1 kg trở lên) được thương lái thu mua với giá từ 5.000 đồng/kg.

Đo độ mặn trước khi lấy nước tưới cho Dưa.

Dưa Hấu được gieo trồng từ 55 đến 60 ngày là có thể thu hoạch. Bên cạnh đảm bảo duy trì được thu nhập trong mùa hạn, mặn, trồng Dưa Hấu dưới chân ruộng còn góp phần cải tạo đất, cắt đứt cầu nối sâu bệnh từ vụ Lúa trước; giúp nhà nông tiết kiệm được chi phí phân thuốc, đạt năng suất cao hơn khi sản xuất vụ Lúa tiếp theo. Đây được xem là mô hình sinh kế ổn định vào mùa khô nên hầu hết nông dân trồng và dày công chăm sóc để Dưa đạt năng suất, chất lượng tốt nhất.    

Trồng Dưa Hấu dưới chân ruộng trong mùa khô thường gặp phải một số đối tượng sâu hại chính như: Bọ Trĩ (hay còn lại là Bù Lạch) thường xuất hiện vào giai đoạn đầu khi Dưa khoảng 20 - 25 ngày tuổi, thường tấn công vào phần đọt non, làm Dưa chậm phát triển. Rầy Mềm (Rầy Nhớt) thường tấn công vào mặt dưới của lá, là môi giới truyền Bệnh Khảm trên Dưa (là loại bệnh do virus) và chưa có thuốc trị. Ngoài ra, nông dân cũng cần lưu ý chủ động biện pháp phòng ngừa một số bệnh hại quan trọng, như: bệnh sương mai, bệnh đốm lá nứt thân chảy nhựa.

Để quản lý ruộng Dưa phát triển tốt, ông Thạch Thanh Hùng (ảnh trên) - Trưởng Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Mỹ Xuyên, khuyến báo nông dân trước khi xuống giống Dưa nên dọn sạch các nguồn làm môi giới cho Bù Lạch và Rầy Mềm. Xử lý đất để diệt những ổ Sâu; tròng thưa để Dưa thông thoáng; chọn giống và sử dụng phân cân đối, không nên lạm dụng nhiều chất kích thích sinh trưởng; nên sử dụng các loại thuốc sinh học  để an toàn cho nguowì sử dụng và bảo vệ thiên địch trong ruộng Dưa. Nếu có sử dụng thuốc hoá học thì nên sử dụng thuốc đặc trị và tuân thủ thời gian cách ly ghi trên bao bì thuốc.  Để phòng ngừa bệnh hại thì bà con nên chọn giống kháng bệnh và trồng mật độ vừa phải, cắt tỉa chồi, nhánh cho thông thoáng, bón phân cân đối NPK; tưới nước sớm vào buổi chiều (từ 14-15h) để tối xuống không tạo độ ẩm trên lá thì hạn chế bệnh phát triển.

Chuyển đổi mô hình sản xuất phù hợp trong mùa hạn, mặn được xem là giải pháp “thuận thiên” theo tinh thần Nghị Quyết số 120 ngày 17/11/2017 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên để những mô hình sản xuất này đạt hiệu quả tối ưu, nhà nông cần nắm phải vững các quy trình kỹ thuật trong tất cả các khâu canh tác.

Về kỹ thuật trồng Dưa hấu dưới chân ruộng, bà Vương Bích Vân- Trưởng Phòng trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng hướng dẫn: Trồng từ 50-100 gram hạt giống Dưa Hấu/1.000m². Có 2 phương pháp gieo hạt. Đối với phương pháp gieo thẳng thì xôm lổ dưới đất sâu khoảng 10cm, cho tro trấu và cho hạt giống Dưa Hấu đã nứt mầm vào lổ, đồng thời phủ 1 lớp tro trấu dày khoảng 2-3cm lên phía trên để giữ ẩm. Đối với phương pháp gieo trong khay hoặc trong bầu thì phải cho đất vào trong khay hoặc trong bầu (đất màu mỡ, tơi xốp, tro trấu + phân hữu cơ, với tỷ lệ trộn 3 đất + 1 hữu cơ + 1 tro trấu và bổ sung thêm nấm Trichoderma với liều lượng là 100gram nấm Trichoderma cho 100kg phân hữu cơ trước khi trộn với đất để trở thành hỗn hợp), sau đó cho hạt đã nứt mầm vào trong khay, bầu và phủ lên trên hạt 1 lớp tro trấu mỏng để giữ ẩm, đồng thời bổ dung thêm một số thuốc hạt để trừ côn trùng như Kiến, Dế. Phương pháp gieo trong khay, bầu có lợi ích là tiết kiệm được lượng hạt giống và dễ chăm sóc, bà con có đủ thời gian để chuẩn bị đất để trồng trên ruộng.

Chuẩn bị đất để trồng Dưa Hấu: Sau khi thu hoạch lúa xong, mặt ruộng vừa ráo mặt thì đào mương lên liếp (rộng từ 80-90cm, cao 15-20cm; độ sâu và rộng của mương chứa nước khoảng 40cm). Tuỳ liếp đôi hay liếp đơn mà khoảng cách của liếp sẽ khác nhau: liếp đơn có khoảng cách 2,5-3m; liếp đôi có khoảng cách 4,5-5m. Sử dụng vôi từ 50-70kg để bón cho 1.000m² đất. Sau khi cây Dưa Hấu từ khay, bầu được trồng ra đất thì tuỳ vào điều kiện trồng mà tiến hành chăm sóc, đảm bảo độ ẩm để Dưa phát triển, tưới nước từ 2-3 lần/ngày (trước khi tưới phải đo độ mặn). Dưa Hấu cần nhất lượng lớn nước ở giai đoạn phát triển quả tối đa (giai đoạn từ 45-55 ngày) nên bà con chú ý tưới nước đầy đủ cho Dưa và giảm nước tưới từ từ ở giai đoạn 10 ngày trước khi thu hoạch, đến 5 ngày trước khi thu hoạch thì cắt nước hoàn toàn để đảm bảo trái Dưa ngọt và chắc. Tuỳ điều kiện độ màu mỡ của đất và sự phát triển của cây Dưa mà có lượng phân bón khác nhau.

Bà Vương Bích Vân- Trưởng Phòng trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng.

Công thức chung cho 1.000m² đất trồng Dưa là bón 50-70kg vôi; 150-200kg phân hữu cơ; 80-100kg phân NPK; phân Kali và Urê mỗi thứ 5kg. Bón 50-70kg vôi khi làm đất; giai đoạn bón lót 100% lượng phân hữu cơ vi sinh + 30kg phân NPK; giai đoạn tưới dặm (5 ngày sau khi trồng) là tưới 20grram Urê pha loãng 10 lít nước/100 cây Dưa, sau khi tưới phân Urê pha loãng xong thì nước lại nước. Giai đoạn bón thúc lần 1 (15-20 ngày sau khi trồng) thì tưới khoảng 30kg phân NPK.  Giai đoạn bón thúc lần 2 (35-40 ngày sau khi trồng) thì bón rải khoảng 30kg phân NPK. Giai đoạn bón thúc lần 3 (45 ngày sau khi trồng) thì tưới 5kg Urê pha loãng. Trước khi thu hoạch ngày thì tưới khoảng 2-3kg phân NPK hoà tan để giúp chất lượng trái Dưa được cao hơn.

Khi Dưa phát triển từ 4-5 lá thật thì tiến hành sửa và cố định dây Dưa, hạt chế bị lật dây khi có gió lớn, định hướng dây bò theo mong muốn của mình; đồng thời tỉa những nhánh phụ mọc ra từ gốc dây Dưa, chỉ chừa lại 1 nhánh chính và 2 nhánh phụ, giúp cây tập trung dinh dưỡng để nuôi nhánh chính và trái.

Khi hoa nở tập trung thì hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu trị độc, xông hơi để thu hút côn trùng đến thụ phấn cho Dưa và tiến hành thụ phấn bổ sung bằng cách lấy hoa đực của dây này úp lên hoa cái của dây khác và làm từ 7-9h sáng và làm tập trung từ 1-3 ngày sau khi hoa nở tập trung. Mỗi dây Dưa chỉ để từ 1-2 trái trên dây chính và mọc từ lá số 14 đến số 22 tính từ gốc. Khi chọn trái trên dây chính không có thì mới chọn trên dây phụ từ lá số 8 đến lá số 14 tính từ gốc.

Từ sau đợt hạn, mặn lịch sử 2015 - 2016 tại Sóc Trăng, công tác ứng phó hạn, mặn đã có sự tiến bộ hơn. Tuy nhiên bà con có sinh kế phụ thuộc vào nông nghiệp thì lo lắng bởi những ảnh hưởng nghiêm trọng mà hạn mặn gây ra. Do đó, bên cạnh các giải pháp ứng phó của ngành chuyên môn để duy trì sinh kế nông nghiệp bền vững và phát huy tối đa hiệu quả kinh tế mang lại trước diễn biến cực đoan của thời tiết, khí hậu thì bà con nông dân cần phải nắm rõ những khuyến cáo có liên quan đến hạn, mặn vào cao điểm mùa khô, nhằm đảm bảo những vụ mùa an toàn, góp phần thúc đẩy lĩnh vực sản xuất nông nghiệp tại Sóc Trăng phát triển một cách bền vững./.

Văn Đại, Ngọc Thơ