Cò trắng cuốc đen - Trương Trung Hưng (Lượt xem: 1377)

(Nguyên bản của tác giả)

       Quê tôi là một vùng đồng chiêm trũng, quanh năm nước bập bõm nên rất nhiều cò và cuốc. Cò có lẽ đã quen thuộc với rất nhiều người ngay từ thuở ấu thơ, trong những điệu hát ầu ở của mẹ nhưng con cuốc thì không phải ai cũng biết. Ngày nhỏ, lũ bạn thân chúng tôi khoái nhất những ngày đi bắt cuốc đuổi cò trên cánh đồng và tối tối lại cùng nhau quây quần nướng chiến lợi phẩm trên bếp rơm cay xè mắt.

       Cò có mặt quanh năm trên cánh đồng, từ lúc mạ vừa gieo cho tới lúc thu hoạch xong, đồng ngập nước thân cò vẫn lặn lội kiếm ăn. Chân cò dài và khô, mỏ lài lêu đêu như hai cái đũa liên tục bắt cá, cò bay rất nhanh, mỗi khi chúng tôi ập đến. Thật ra thì chúng tôi cũng không muốn bắt chúng vì cò đâu có phá hoại mùa màng, mỗi chiều từng đàn cò nối đuôi nhau bay khắp cánh đồng lại tạo cho con người ta cảm giác bình yên, thư thái.

       Cuốc thì khác, chúng nhỏ hơn và cực kỳ nhanh nhẹn. Tôi còn nhớ mãi, hồi nhỏ chúng tôi gồm năm đứa bạn thân mới chỉ duy nhất một lần bắt được cuốc, cũng do lần đó cuốc bị thương ở chân nếu không nó hoàn toàn có thể thoát được tấm lưới của tụi nhỏ.  Lần nào cũng vậy, chúng tôi phân công rất rõ ràng, đứa thì giăng lưới đón đầu nó, đứa thì dử mồi đứa thì chặn mọi đường thoát có thể của nó. Vậy mà lần nào cũng bẩn hết quần áo, mặt mũi đầy bùn đất mà vẫn để cuốc thoát, chúng đúng là không hổ danh với tên gọi “cuốc lủi”.

       Hồi đó, nhà đứa nào cũng nghèo, mà phải nói là cả làng đều nghèo, chỉ quanh quẩn với mấy sào lúa, việc làm thêm không có, trẻ con ít được đi học cho hết con chữ đã phải nghỉ đi phụ giúp gia đình làm thuê đây đó.

       Cánh đồng ngày mười năm trước có lẽ chẳng khác gì công viên nước hồ Tây bây giờ, nơi mà người lớn cũng tin tưởng rằng lũ trẻ sẽ an toàn giống như ở nhà. Có bữa nào hên, mấy thằng nhóc học chưa hết cấp hai bắt được con cò lửa, y chang rằng tối đó lại nhóm lửa rơm nướng cò, ôi chao, nướng cò ngày đó đâu có nhiều gia vị hay quét dầu như bây giờ, nó chỉ được xoay vần trong những bó rơm đen thui, cháy khét, rồi đứa nào đứa nấy một miếng thế mà cũng hết, ăn xong còn lấy nhọ bôi lên mặt nhau, trong đứa nào cũng đen thui. Người lớn thấy bộ lông cò lửa đẹp mà để lại tết mũ đội, còn hai chân cò được treo lủng lẳng trên gác bếp như một chiến tích lừng lẫy.

       Vào những hôm xóm nghèo mất điện, lũ nhóc được ba mẹ cho đi chơi, tụi nhỏ lại rủ nhau ra đồng soi cuốc, vì theo kinh nghiệm được các anh lớn truyền lại, cuốc cho dù đi xa đến đâu thì tối nhất định sẽ trở về tổ. Không hiểu sao hồi đó chúng tôi lại thích săn cuốc như vậy, có lẽ vì càng khó lại càng kích thích khả năng của chúng tôi.

       Đêm xuống, tiếng cuốc than vãn khi về tổ làm xôn xao cả xóm làng. Nhiều đêm thanh vắng, tiếng cuốc kêu cả đêm, giật mình tỉnh dậy ngồi nghe như bản giao hưởng dưới ánh trăng quê hương, dưới mặt nước lấp lánh. Sáng hôm sau,  thằng Thạch đã qua rủ tôi sớm đi tìm trứng cuốc, vì cuốc hay đẻ trứng vào buổi tối, hiếm khi bắt gặp được một tổ cuốc con nhưng rồi lại không nỡ mang về sợ chúng sẽ không sống được. Nhìn mấy con cuốc con há miệng gọi mẹ kêu cứu trong vòng tay loài người ai lại không xót xa được chứ.

       Thời gian trôi không ngắt quãng, thoáng cái mà “bản giao hưởng” trong đêm sáng trăng đó không còn nữa, buổi chiều cũng hiếm khi bắt gặp được đàn cò nào trên năm con chao đảo trên cánh đồng. Người ta chăm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hơn, để từ đó vô tình đụng chạm lên cuộc sống của loài khác. Cò và cuốc khoái khẩu nhất món cá nhỏ, tôm và tép, nhưng chúng cứ nổi lềnh phềnh trên mặt nước bên cạnh các túi ni-lon thuốc trừ sâu, trừ cỏ thân cò thân cuốc gày guộc biết nơi nào là đường sống. Trách con người  sao nỡ chỉ nhìn thấy lợi ích của mình mà quên đi môi trường sống của loài khác, đó lại còn là tuổi thơ của biết bao người đã từng là trẻ nhỏ vùng vẫy bùn nước trên cánh đồng kia.

       Bây giờ, mỗi lúc về quê để ngắm lại đàn cò năm nao sục mỏ xuống bắt cá cũng không còn nữa, chỉ còn lại chiếc mũ cò lửa mà ba vẫn giữ, bộ lông vẫn còn bóng và mượt. Hằng đêm, tiếng “cuốc, cuốc” đó cứ thưa dần, yếu dần, đúng như lời than vãn của số phận, người ta quen hơn với ánh đèn thâu đêm của các quán bi-a, quán internet hay thậm chí là bài bạc chui rúc đâu đó. Ôi tuổi thơ đâu dám vấy màu đen tối đó, nhưng cứ vô tình xâm lấn đến tột cùng.

       Nếu được trở về với tuổi thơ, xin hãy cho cánh cò hồi sinh, xin hãy cho tiếng than vãn đó sống lại, để kỷ niệm niệm không bao giờ phai nhòa trên cánh đồng quê hương cho hôm nay và mai sau.

       “Con cò trắng bay qua câu ca dao ngọt ngào…!”

Tác giả: Trương Trung Hưng

Địa chỉ: xã Văn Phú - Thường Tín - Hà Nội