Hương Sen - Trần Thị Hồng Thắm (Lượt xem: 993)

         (Nguyên bản của tác giả)

            Sen Đồng Tháp Mười mênh mông bát ngát

            Người Đồng Tháp Mười chất phát, dễ thương.

Những ai đã một lần đến Long An vào mùa nước lũ sẽ tận mắt thấy BIỂN thu nhỏ với tiếng sóng vỗ rì rào, êm ái hòa quyện với những lá sen lấp lánh trong gió, cùng những đóa hoa sen màu hồng vươn mình trong nắng. Những gương sen đung đưa trong gió như những bàn tay vẫy chào du khách.

Dọc theo Quốc lộ 62, đoạn từ thị trấn Tân Thạnh (Long An) đến Thị xã Kiến Tường (Long An) hay trên đường N2 đoạn từ thị trấn Tân Thạnh đến thị trấn Mỹ An (Tháp Mười, Đồng Tháp) ta sẽ thấy rất nhiều mái tranh che tạm bợ để những mẹ già hay những cô gái ngồi bán ngó sen, gương sen, củ sen, hoa sen,…cho những khách có dịp đi ngang qua con đường ấy.

Sen là loài cây rất quen thuộc với người Việt Nam, hoa sen không chỉ đẹp, thơm mà các bộ phận trên cây đều có nhiều công dụng. Những đầm sen xanh ngát không chỉ làm đẹp thêm làng quê mà còn giúp giảm ô nhiễm môi trường.

Trong những bữa tiệc, ta thường thấy món gỏi ngó sen trắng tinh, giòn giòn rất dễ ăn, những món nấu có củ sen ngoài hương vị bùi bùi thì củ sen còn giúp giảm lượng cholesterol trong máu hay những hạt sen tươi ngoài vị ngọt đọng ở bờ môi, còn chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp cho làn da tươi trẻ. Những lá sen non cuốn với cá lóc đồng nướng và chấm với nước mắm me, người ăn sẽ cảm nhận vị ngọt thơm của cá lóc nướng, vị chát của lá sen non quyện cùng vị chua thanh của mắm me còn đọng nơi đầu lưỡi. Ngoài ra, lá sen còn giúp phòng chống béo phì khi dùng lá sen tươi nấu cháo cùng gạo tẻ và đậu xanh. Tâm sen nấu nước uống thay trà, giúp cho những người mất ngủ tìm lại được giấc ngủ yên bình, thư thái. Tất cả đấy là những sản phẩm của đồng quê vừa là thực phẩm tươi ngon, bổ rẻ vừa là vị thuốc rất có ích cho sức khỏe con người. Nhưng để có được sản phẩm như thế, nào ai hiểu được nỗi vất vả, nhọc nhằn của người nông dân phải một nắng hai sương.

Những người nông dân sống bằng nghề trồng sen khi vào những ngày trời đông lạnh giá, trong khi mọi người vẫn còn chăn ấm, nệm êm thì họ phải ngâm mình trong nước để nhổ từng ngó sen hoặc vào những buổi trưa nắng như thiêu như đốt họ phải căng mắt tìm nhổ từng cọng ngó sen nằm sâu trong bùn. Người nhổ ngó sen phải tinh mắt, cúi lom khom, hai chân dò dẫm dưới bùn để lựa ngó sen non hay ngó già và nhổ phải nhẹ nhàng, nếu không ngó sẽ bị dập không ngon. Vào mùa lũ, nước trong ruộng đã ngập đầu người, vì vậy người nhổ ngó sen phải lặn sâu xuống mới nhổ được ngó sen, sau đó ngoi lên rửa sạch ngó và bỏ vào trong thau. Thau và người được nối với nhau bằng một sợi dây để thau không bị trôi. Để ngó sen trắng, thẳng đều, sau khi bứt ngó lên, người ta phải rửa sạch bùn, bó lại thành bó lớn, rồi cho vào thau nước và vắt vào một quả chanh để làm sạch hết phèn vàng.

 Đối với việc hái gương sen thì đỡ vất vả hơn. Người đi hái gương sen chỉ mang một cái giỏ sau lưng, khi hái được gương thì bỏ vào giỏ, khi nào đầy giỏ mang lên bờ đổ vào bao. Đối với sen lấy củ, việc thu hoạch tốn nhiều công lao động hơn. Khi thu hoạch phải tháo cạn nước và nhổ từng củ để tránh củ bị tổn thương. Vào những ngày rằm, chị em thường hái hoa sen để bán. Hoa sen thường nở vào khoảng 4-5 giờ sáng. Vì vậy, phải hái sớm để những đóa sen vẫn còn ngậm sương thì cánh sen mới thắm và ngát hương thơm.

Thường đất trồng sen là những ruộng trũng, vùng đất bị phèn, nơi mà canh tác lúa hoặc những cây trồng khác có hiệu quả thấp thì nông dân chuyển sang trồng sen. Sen dễ trồng, chi phí đầu tư tương đối thấp và kỹ thuật canh tác cũng đơn giản nhưng đây là loại cây chỉ phát triển ở những nơi có nước trong, không ưa nước đục. Khi gặp nước đục lâu ngày, sen sẽ bị thúi ngó dẫn đến tàn lụi, chết cây.

Sen đã làm tăng thu nhập cho người nông dân và cải thiện cuộc sống gia đình nhưng cũng góp phần làm tàn phai nhan sắc của những chị em phụ nữ khi sống bằng nghề trồng sen. Do suốt ngày ngâm mình trong nước khiến cho da tay, da chân bị teo tóp, môi thâm tím, nước bùn dơ dễ bị bệnh ghẻ lở ngoài da, bệnh phụ nữ,…Đôi bàn chân ngà ngọc mà mẹ tặng cho con gái thuở mới chào đời để bây giờ theo thời gian gót chân đã nứt nẻ. Đôi bàn tay búp măng bị gai sen làm trầy xước, 10 ngón tay thon thả giờ đã chai sạm, sần sùi.

Đối với nhà nông thì cuộc đời chưa lúc nào được thảnh thơi, nhưng đối với việc trồng sen thì càng vất vả hơn, đặc biệt là giới nữ.

Phụ nữ cực lắm ai ơi!

Quanh năm suốt tháng chẳng ngơi cùng chồng.

                    Một đời vất vả ruộng đồng

Bán mặt cho đất, lưng còng trời mua./.

Trần Thị Hồng Thắm

Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp Đồng Tháp Mười, xã Bình Tân, Thị xã Kiến Tường, Long An